کد مطلب:304426 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:176
حکمت امر به معروف
وَ الْاَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحةً لِلْعامَّةٍ؛ برای مصلحت توده های ناآگاه، امر به معروف را [قرار داد].
برای حفظ امنیّت در جامعه ایمانی و پیشگیری از نفوذ عناصر فساد و بروز منكرات و انجام فرائض دینی، اصلی مهمتر و مفیدتر از امر به معروف و نهی از منكر نیست. برای همین است كه امیرالمؤمنین(ع)، فرزندان و پیروان خود را از پیامدهای تركِ این واجب حیاتی برحذر داشته است:
لا تَتْرُكُوا الْاَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْكَرِ فَیُوَلّی عَلَیْكُمْ شِرارُكُمْ، ثُمَّ تَدْعُونَ فَلایُسْتَجابُ لَكُمْ. [1] هرگز از امر به معروف و نهی از منكر دست برمدارید كه در آن صورت، بَدان بر شما ولایت خواهند یافت و از آن پس، هیچ دعایتان مستجاب نخواهد شد.
روشن است كه بی تفاوتی جامعه در برابر ارزش ها، به عناصر نادرست امكان رشد می دهد و به سلطه آنان بر سرنوشت جامعه می انجامد. حضرت امیر(ع)، در جای دیگر در اشاره به فلسفه امر به معروف و نهی از منكر فرموده است:
فَرَضَ اللَّهُ... الْاَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَةً لِلْعَوامِ؛ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْكَرِ رَدْعاً لِلسُّفَهاء. [2] خداوند، برای مصلحت توده های ناآگاه، امر به معروف را رقم زد؛ و برای مهار سبكْ مغزان، نهی از منكر را.
در قرآن كریم، در توصیف امّت اسلامی آمده است:
كُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلْنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ. [3] شما بهترین امّتی هستید كه برای مردم، پدیدار شده اید: به كار پسندیده فرمان می دهید و از كار ناپسند، بازمی دارید، و به خدا ایمان دارید.
با آنكه ایمان، اصل نخستین در اسلام است و امر به معروف و نهی از منكر، از فروع و شاخه های آن است، در آیه شریف مذكور، پس از امر به معروف و نهی از منكر آمده است؛ زیرا به دنبال ایمان بسیط و فطری و تعبّدی، امر به معروف و نهی از منكر است كه محیط مناسب و شایسته ای را برای گسترش و عمق ایمان و كمال و دوام آن، فراهم می آورد و با این گونه ایمان است كه مصالح فردی و اجتماعی تأمین می شود و جامعه دینی، سامان و اعتبار و دوام و نظم و تحرّك می یابد.
برای حفظ امنیّت در جامعه ایمانی و پیشگیری از نفوذ عناصر فساد و بروز منكرات و انجام فرائض دینی، اصلی مهمتر و مفیدتر از امر به معروف و نهی از منكر نیست. برای همین است كه امیرالمؤمنین(ع)، فرزندان و پیروان خود را از پیامدهای تركِ این واجب حیاتی برحذر داشته است:
لا تَتْرُكُوا الْاَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْكَرِ فَیُوَلّی عَلَیْكُمْ شِرارُكُمْ، ثُمَّ تَدْعُونَ فَلایُسْتَجابُ لَكُمْ. [1] هرگز از امر به معروف و نهی از منكر دست برمدارید كه در آن صورت، بَدان بر شما ولایت خواهند یافت و از آن پس، هیچ دعایتان مستجاب نخواهد شد.
روشن است كه بی تفاوتی جامعه در برابر ارزش ها، به عناصر نادرست امكان رشد می دهد و به سلطه آنان بر سرنوشت جامعه می انجامد. حضرت امیر(ع)، در جای دیگر در اشاره به فلسفه امر به معروف و نهی از منكر فرموده است:
فَرَضَ اللَّهُ... الْاَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَةً لِلْعَوامِ؛ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْكَرِ رَدْعاً لِلسُّفَهاء. [2] خداوند، برای مصلحت توده های ناآگاه، امر به معروف را رقم زد؛ و برای مهار سبكْ مغزان، نهی از منكر را.
در قرآن كریم، در توصیف امّت اسلامی آمده است:
كُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلْنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ. [3] شما بهترین امّتی هستید كه برای مردم، پدیدار شده اید: به كار پسندیده فرمان می دهید و از كار ناپسند، بازمی دارید، و به خدا ایمان دارید.
با آنكه ایمان، اصل نخستین در اسلام است و امر به معروف و نهی از منكر، از فروع و شاخه های آن است، در آیه شریف مذكور، پس از امر به معروف و نهی از منكر آمده است؛ زیرا به دنبال ایمان بسیط و فطری و تعبّدی، امر به معروف و نهی از منكر است كه محیط مناسب و شایسته ای را برای گسترش و عمق ایمان و كمال و دوام آن، فراهم می آورد و با این گونه ایمان است كه مصالح فردی و اجتماعی تأمین می شود و جامعه دینی، سامان و اعتبار و دوام و نظم و تحرّك می یابد.
[1] فرهنگ آفتاب، ج 1، ص 389.
[2] فرهنگ آفتاب، ج 1، ص 389.
[3] سوره آل عمران، آيه 110.